Ο όρος ονυχομυκητίαση αναφέρεται σε προσβολή των ονύχων από κάποιο μύκητα, συμπεριλαμβανομένων των δερματοφύτων, των ζυμομυκήτων (κάντιντα) και άλλων νηματοειδών μυκήτων.
Η δερματοφυτική ονυχομυκητίαση εμφανίζεται με 3 κύριες κλινικές μορφές: την εγγύς υπονύχια, την περιφερική και τη λευκή επιφανειακή ονυχομυκητίαση.
Μπορεί να προσβληθούν ένας ή περισσότεροι όνυχες του άκρου ποδός (όπου και οι μυκητιασικές λοιμώξεις είναι συχνότερες) ή της άκρας χειρός, αλλά πολύ σπάνια όλοι.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με ονυχομυκητίαση;
- Μεγάλη ηλικία
- Κολύμβηση
- Δερματοφυτία άκρου ποδός
- Ψωρίαση
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Ανοσοκαταστολή
- Γενετική προδιάθεση
- Συμβίωση με άτομα, που πάσχουν από ονυχομυκητίαση
Ποιοι είναι οι τύποι της δερματοφυτικής ονυχομυκητίασης
Α) Περιφερική ονυχομυκητίαση:
Το νύχι του μεγάλου δακτύλου του άκρου ποδός είναι αυτό, που συνήθως προσβάλλεται πρώτο, αλλά όλα τα νύχια είναι εξίσου ευάλωτα. Η μυκητίαση εκδηλώνεται με την παρουσία δυσχρωμίας της γωνίας του όνυχα, εγγύς της πλάγιας ονυχιαίας πτυχής και σταδιακά εξαπλώνεται σε όλο το εύρος της ονυχιαίας πλάκας εκτεινόμενη προς το επωνύχιο. Κεράτινο υλικό συσσωρεύεται μεταξύ της ονυχιαίας πλάκας και της κοίτης και είναι υπεύθυνο για τη δυσχρωμία. Περιφερικό τμήμα της ονυχιαίας πλάκας αποκολλάται και αποπίπτει αποκαλύπτοντας την κοίτη του νυχιού. Η κλινική αυτή εικόνα επιμένει, αν δε γίνει κατάλληλη θεραπεία.
Β) Εγγύς υπονύχια ονυχομυκητίαση:
Αυτός ο τύπος είναι σχετικά σπάνιος. Ξεκινά και εξελίσσεται παρόμοια με την περιφερική ονυχομυκητίαση. Η διαφορά τους έγκειται, όπως υποδηλώνεται άλλωστε και από τα ονόματά τους, ότι εδώ η προσβολή ξεκινά από το εγγύς τμήμα του νυχιού, που γειτνιάζει με το επωνύχιο. Εμφανίζεται συνήθως σε άτομα με σοβαρή ανεπάρκεια του ανοσιακού συστήματος, όπως σε ασθενείς με AIDS.
Γ) Λευκή επιφανειακή ονυχομυκητίαση:
Ο συχνότερα ενοχοποιούμενος μύκητας είναι το δερματόφυτο Τ.mentagrophytes, παρ’ όλο που αναφέρονται και περιπτώσεις απομόνωσης του T.rubrum. Το χαρακτηριστικό κλινικό σημείο της είναι η παρουσία λευκωπών, εύθρυπτων περιοχών στην επιφάνεια της ονυχιαίας πλάκας ενός ή περισσοτέρων ονύχων. Αν δε θεραπευτεί, η προσβολή επεκτείνεται φυγόκεντρα και ίσως καταλάβει όλη την επιφάνεια της ονυχιαίας πλάκας.
Εκτός από τα δερματόφυτα ποιοι άλλοι μύκητες μπορούν να προκαλέσουν ονυχομυκητίαση;
Οι ζυμομύκητες με συχνότερο την candida albicans. Ενώ η ονυχομυκητίαση των άκρων πόδων από ζυμομύκητα είναι σπάνια, δε συμβαίνει το ίδιο και για τις ονυχομυκητιάσεις των άκρων χειρών, κυρίως σε έδαφος τραυματισμένου όνυχος.
Ποιες είναι οι αλλοιώσεις που προκαλεί η candida στα νύχια μας;
Η καντιντιασική ονυχία είναι πιο συχνή στα χέρια των νοικοκυρών, λόγω της συνεχής διαβροχής αυτών. Η εικόνα του νυχιού παρουσιάζει τις παρακάτω αλλοιώσεις:
- Πράσινο χρώμα όνυχος
- Ονυχόλυση (αποκόλληση όνυχος από την κοίτη του)
- Ερυθρότητα στο περιωνύχιο (στο δέρμα γύρω από το νύχι)
- Εγκάρσιες αύλακες
- Ευθραστότητα νυχιού
Αν κάποια αλλοίωση παρατηρηθεί στο νύχι μας οφείλεται απαραίτητα σε κάποιον μύκητα;
Προσοχή: Πολλές ονυχιαίες δυστροφίες, που προκαλούν παθήσεις όπως η ψωρίαση, ο ομαλός λειχήνας, η σιδηροπενία, το έκζεμα αλλά και η μεγάλη ηλικία είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από την ονυχομυκητίαση. Έτσι διαγιγνώσκονται λανθασμένα ως μυκητιασικές προσβολές και θεραπεύονται με μακροχρόνιες και επιβαρυντικές για τον οργανισμό συστηματικές θεραπείες. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι μόνο για ένα ποσοστό 50-60% (ίσως και μικρότερο, όπως διδάσκει η κλινική μου εμπειρία) ονυχιαίων δυστροφιών οφείλεται κάποιος μύκητας.
Παρακάτω απεικονίζονται ονυχίες, που δεν οφείλονται σε κάποιο μύκητα, αλλά σε άλλες δερματολογικές παθήσεις και μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση σε ασθενή και ιατρό.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό, όταν υπάρχει υποψία μυκητίασης να επιβεβαιώνεται με παρακλινικό (εργαστηριακό) έλεγχο. Η άμεση μικροσκόπηση ρινισμάτων ονύχων, η καλλιέργεια σε ειδικά θρεπτικά υποστρώματα καθώς και η ιστοπαθολογική εξέταση ιστοτεμαχίου της βλάβης είναι μερικές από τις συνήθεις παρακλινικές εξετάσεις, βοηθητικές για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό της κλινικής διάγνωσης.
Πώς θεραπεύεται η ονυχομυκητίαση;
Η θεραπεία για τις περισσότερες μορφές ονυχομυκητίασης είναι η ίδια. Οι παραδοσιακές τοπικές θεραπείες (λάκκα, αλοιφή) προσφέρουν γενικά φτωχά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. Ακόμα όμως και οι από του στόματος αντιμυκητιασικές αγωγές σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο αποτυχίας ή υποτροπής.
Ποια είναι η συστηματική θεραπεία της ονυχομυκητίασης;
Όταν οι ασθενείς χρειάζονται και επιθυμούν θεραπεία, αντιμετωπίζεται η μυκητίαση τους ως δερματοφυτική με τη χορήγηση από του στόματος τερμπιναφίνης, διότι σύμφωνα με δεδομένα μελετών αυτή έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η από του στόματος χορήγηση ιτρακοναζόλης φαίνεται να δρα πιο αποτελεσματικά ως αρχική θεραπεία σε μη δερματοφυτικές ονυχομυκητιάσεις και σε μυκητιάσεις ζυμομυκήτων.
Απαραίτητος είναι ο έλεγχος των αμινοτρανσφερασών (ένζυμα ενδεικτικά της λειτουργίας του ήπατος) σε όλους τους ασθενείς πριν την έναρξη συστηματικής θεραπείας με τερμπιναφίνη, ιτρακοναζόλη και φλουκοναζόλη. Δε συνίσταται έλεγχος σε άτομα, που θα ξεκινήσουν σχήματα θεραπείας με εβδομαδιαία λήψη φλουκοναζόλης ή ώσεις ιτρακοναζόλης.
Ποια είναι η τοπική θεραπεία της ονυχομυκητίασης;
Αντιμυκητιασικοί παράγοντες με τη μορφή λάκκας χρησιμοποιούνται με στόχο την τοπική διείσδυση του φαρμάκου μέσα στο νύχι. Οι αντιμυκητιασικές κρέμες έχουν ακόμα πιο μειωμένη αποτελεσματικότητα λόγω της φτωχής διείσδυσης στην ονυχιαία πλάκα.
Ποια είναι τα γενικά μέτρα περιποίησης των ονύχων με ονυχομυκητίαση;
Λεπτά, δυστροφικά νύχια, λόγω ονυχομυκητίασης, καθιστούν δύσκολη την περιποίησή τους με αποτέλεσμα να προκαλούν πόνο κατά τη βάδιση. Η απομάκρυνση της υπερκεράτωσης μπορεί να βελτιώσει τέτοιου είδους συμπτώματα. Η ουρία αποτελεί έναν κερατολυτικό παράγοντα, χρήσιμο για την απομάκρυνση της υπερκεράτωσης και τη λέπτυνση της ονυχιαίας πλάκας τόσο στους ασθενείς, που αρνούνται ή διακόπτουν τη θεραπεία όσο και σε αυτούς που συνεχίζουν με αυτήν.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε την ονυχημυκητίαση;
Η αποφυγή ονυχομυκητίασης μπορεί πολλές φορές να αποφευχθεί τηρώντας τα παρακάτω μέτρα:
- Φροντίζετε τα πόδια σας να είναι καθαρά και στεγνά (οι μύκητες αναπτύσσονται σε θερμό και υγρό περιβάλλον)
- Αποφεύγετε να χρησιμοποιείται κοινά αντικείμενα περιποίησης ονύχων, όπως λίμες και ψαλίδια
- Φοράτε αδιάβροχα υποδήματα, όταν χρησιμοποιείτε ντουζιέρες σε χώρους εκτός του σπιτιού σας.