Η λεύκη είναι μια επίκτητη δυσχρωμική αλλοίωση του δέρματος και των βλεννογόνων, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία καλά περιγεγραμμένων, αχρωμικών κηλίδων και πλακών. Πρόκειται για μια προοδευτική διαταραχή, στην οποία μερικά ή όλα τα μελανινοκύτταρα του προσβεβλημένου δέρματος καταστρέφονται επιλεκτικά.

Η λεύκη είναι σχετικά συχνή, με συχνότητα εμφάνισης 1-2% του γενικού πληθυσμού. Ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης της νόσου ανέρχεται στα 20 έτη.

Συχνές ερωτήσεις που αφορούν στη λεύκη:

Ποια είναι η αιτιολογία της λεύκης;

Η λεύκη είναι μια πολυπαραγοντική πάθηση με πολύπλοκη παθογένεια, που σχετίζεται με γενετικούς και μη παράγοντες. Παρ’ όλο που πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί, οι ακριβείς αιτίες παραμένουν άγνωστες. Είναι πάντως αποδεκτή η άποψη πως παρατηρείται απουσία μελανινοκυττάρων στο προσβεβλημένο δέρμα εξαιτίας της προοδευτικής καταστροφής τους.

Πώς εκδηλώνεται η λεύκη;

Οι βλάβες στη λεύκη παρουσιάζουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Λευκές ή υπομελαγχρωματικές
• Συνήθως σαφώς αφοριζόμενες
• Κυκλικό, ωοειδές ή γραμμικό σχήμα
• Καμπυλωτή ή ανώμαλη περιφέρεια
• Μέγεθος που ποικίλλει από χιλιοστά έως εκατοστά
• Μεγεθύνονται φυγόκεντρα σε απροσδιόριστο χρόνο

Πού εντοπίζονται οι πλάκες της λεύκης;

Οι αρχικές βλάβες εμφανίζονται συνήθως στις άκρες χείρες, στα αντιβράχια, στα πόδια και στο πρόσωπο κυρίως περιστοματικά και περιοφθαλμικά. Οι πιο συχνές εντοπίσεις είναι το πρόσωπο, ο λαιμός και το τριχωτό της κεφαλής. Άλλες συχνές θέσεις εμφάνισης είναι περιοχές συχνού τραυματισμού, όπως οστικές προεξοχές, εκτατική επιφάνεια αντιβραχίων, ραχιαία επιφάνεια άκρων χειρών, καρποί, εγγύς φάλαγγες δαχτύλων καθώς και περιοχές γύρω από φυσικά στόμια: στόμα, ομφαλός, θηλές, πρωκτικός δακτύλιος, μύτη.

Η προσβολή των βλεννογόνων είναι συχνή συνήθως σε περιπτώσεις γενικευμένης λεύκης. Οι τρίχες επάνω στις βλάβες συνήθως αποχρωματίζονται (λευκοτριχία). Η λεύκη του τριχωτού της κεφαλής εμφανίζεται ως εντοπισμένες πλάκες με άσπρες ή γκρίζες τρίχες, ενώ αποχρωματισμός όλου του τριχωτού της κεφαλής είναι επίσης πιθανό να συμβεί.

Ποιες είναι οι κλινικές μορφές της λεύκης;

Η λεύκη μπορεί να κατηγοριοποιηθεί στις παρακάτω μορφές:

• Εντοπισμένη
• Γενικευμένη
• Καθολική

Η εντοπισμένη λεύκη μπορεί να είναι α) εστιακή: μία ή περισσότερες κηλίδες σε μία περιοχή, β) τμηματική: μία ή περισσότερες κηλίδες σε περιοχή ενός νευροτομίου και γ) βλεννογόνια: προσβολή μόνο των βλεννογόνων

Η γενικευμένη λεύκη μπορεί να εκδηλώνεται α) με προσβολή μόνο των άκρων και του προσώπου (περιστοματικά και περιοφθαλμικά), β) ως κοινή: διάσπαρτες αχρωμικές πλάκες ευρέως κατανεμημένες και γ) ως μικτή: συνδυασμός των δύο παραπάνω.

Η καθολική λεύκη συνίσταται σε ολικό ή σχεδόν ολικό αποχρωματισμό δέρματος και τριχών.

Πώς διαγιγνώσκεται η λεύκη;

Παρ’ όλο που η διάγνωση της λεύκης γίνεται συνήθως κλινικά, η βιοψία βοηθά περιστασιακά στη διαφοροδιάγνωσή της από άλλες υποχρωματικές διαταραχές.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η λεύκη;

Μη χειρουργική θεραπεία

Α) UV-B φωτοθεραπεία: παρέχει ικανοποιητικό αισθητικά επαναχρωματισμό σε πάνω από το 70% των ασθενών με πρώιμη ή εντοπισμένη λεύκη. Η στενού φάσματος UV-B φωτοθεραπεία είναι ευρέως εφαρμόσιμη μέθοδος και δίνει καλά κλινικά αποτελέσματα. Η συχνότητα της θεραπείας ανέρχεται σε 2-3 φορές εβδομαδιαίως, αλλά όχι συνεχόμενες μέρες. Οι βραχείας διάρκειας αναστρέψιμες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν κνησμό και ξηρότητα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά, εγκύους και θηλάζουσες μητέρες. Πολλές μελέτες έχουν καταδείξει την αποτελεσματικότητα της UV-B φωτοθεραπείας ως μονοθεραπεία.

Β) Η φωτοχημειοθεραπεία (PUVA) περιλαμβάνει τη χρήση της ψωραλένης σε συνδυασμό με UV-A ακτινοβολία. Θεωρείται θεραπεία εκλογής για πολλούς ειδικά σε φωτοτύπους IV-VI κατά Fitzpatrick με εκτεταμένη λεύκη. Η ψωραλένη είναι μια φωτοευαισθητοποιός ουσία, η οποία εφαρμόζεται τοπικά ή χορηγείται από το στόμα και ακολουθεί η έκθεση σε UV-A ακτινοβολία.

Γ) Θεραπεία με laser: αποτελεσματική για περιορισμένες, σταθερές πλάκες λεύκης. Η θεραπεία με το Q-switched ruby (QSR) laser είναι ασφαλής για τη λεύκη και αποτελεσματική στο 50% των περιπτώσεων. Έχει μεγαλύτερη επιτυχία σε περιπτώσεις ενεργού νόσου και όχι σταθερών βλαβών. Γι’ αυτό αν η εφαρμογή αποτύχει και δεν επιφέρει αναμενόμενα αποτελέσματα σε ασθενείς με σταθερές και αμετάβλητες πλάκες, δεν πρέπει να δοκιμαστεί ξανά η θεραπεία μέχρι να ενεργοποιηθεί η νόσος.

Δ) Συστηματικά κορτικοστεροειδή: τα συστηματικά κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται σε ορισμένες περιπτώσεις παρ’ όλο που η μακροχρόνια χρήση και η τοξικότητά τους δεν είναι επιθυμητά. Θεωρούνται αποτελεσματικά, όταν χορηγούνται κατά ώσεις ή σε χαμηλές δόσεις, με στόχο να μειωθούν στο ελάχιστο οι παρενέργειές τους.

Ε) Τοπική θεραπεία:

• Τα τοπικά κορτισκοστεροειδή
• Το τακρόλιμους σε μορφή αλοιφής είναι μια αποτελεσματική και εναλλακτική θεραπεία της λεύκης, ειδικά όταν εμπλέκονται περιοχές όπως ο λαιμός και το κεφάλι.
• Ανάλογα της βιταμίνης D: όπως καλσιποτριόλη έχουν χρησιμοποιηθεί ως τοπικοί θεραπευτικοί παράγοντες της λεύκης.

Στ) Αποχρωματισμός υγιούς δέρματος: Εάν η λεύκη είναι εκτεταμένη και οι προσπάθειες επαναχρωματισμού των βλαβών αποτύχουν, ο αποχρωματισμός υγιούς δέρματος επιχειρείται σε επιλεγμένους ασθενείς. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται κρέμα μονοβενζυλικού αιθέρα της υδροκινόνης 20%, η οποία εφαρμόζεται 2 φορές ημερησίως για 3-12 μήνες. Αίσθημα καύσου ή κνησμού καθώς και δερματίτιδα εξ’ επαφής είναι πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση δερματικών μοσχευμάτων και αποτελεί μια εναλλακτική θεραπεία για τη λεύκη ειδικά σε περιπτώσεις αποτυχίας των άλλων θεραπευτικών επιλογών. Εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις εστιακών ή τμηματικών βλαβών, σταθερών σε μέγεθος.